Praxis Bulletin ; Digitale schoolbord: iets voor ons?

Het digitale schoolbord: iets voor ons?
Uit: Praxisbulletin

Een nieuwe ontwikkeling in het onderwijs. Ook op uw school bruikbaar?
Ja, het digitale schoolbord is waarschijnlijk wel iets voor u! Maar het is een grote aanschaf voor een basisschool, dus er zal uiteraard goed over nagedacht moeten worden. Het risico dat een digitaal schoolbord wordt aangeschaft, maar dat het niet of nauwelijks gebruikt wordt, is zeker aanwezig. Je moet namelijk de mogelijkheden goed kennen en het schoolbord ook kunnen gebruiken. Alleen overgaan tot aanschaf is dus niet voldoende!
Wat kan een digitaal schoolbord ons bieden?
Dat een afwisselende les leerlingen motiveert, hoeven we u niet te vertellen. Dat kinderen vaak meer leren van "doen en meemaken" dan van alleen "lezen en luisteren", waarschijnlijk ook niet. En dat de leerling zelf actief moet zijn om te kunnen leren, zal ook niet nieuw voor u zijn!Wat het digitale schoolbord hierbij kan doen, is wellicht wel nieuw voor u. We stippen hier een aantal mogelijkheden van het digitale schoolbord aan.
Bekijk, voordat u verder leest, eerst eens de volgende filmpjes:
http://www.volkskrant.nl/static/video/ombouw.html?clipID=2460&categoryID=300
http://videotheek.surfnet.nl/play_proxy/mmc/23231/Digibordenwmw.wmv
De wereld buiten de school naar binnen halen
Uiteraard kunt u de wereld van buiten de school naar binnen halen op de manier die u zelf wilt. Er wordt de laatste jaren niet alleen veel gepraat over de mogelijkheden van alle informatie die het WereldWijde Web ons en onze leerlingen in het onderwijs te bieden heeft. Er wordt – terecht – ook veel gepraat over de beperkingen en de gevaren. Het is voor een kind moeilijk in te schatten welke informatie betrouwbaar en bruikbaar is. Het is voor ons moeilijk in te schatten welke informatie onze leerlingen bereikt. Dit gevaar is uiteraard vooral groot, als de leerlingen alleen achter een eigen computer zitten. Een groot voordeel van het digitale schoolbord is, dat u zelf beslist over de soorten en de hoeveelheid informatie die u de groep aanbiedt..
Groepswerk en interactie
Gebruik van het digitale schoolbord stimuleert groepswerk: het gevaar dat elke leerling in de toekomst achter zijn eigen computer verdwijnt en individueel zijn/haar onderwijs volgt, dat interactie verdwijnt en dat het onderwijs onpersoonlijk wordt, is met het digitale schoolbord ook verleden tijd.
Afwisseling en de keuze van de juiste leervorm
U kunt met het digitale schoolbord in uw lessen gebruik maken van PowerPoint-presentaties, interactieve lessen waarbij de leerlingen "samen met het schoolbord" problemen oplossen, educatieve spelletjes doen, filmpjes bekijken, grafieken tekenen. U kunt het schoolbord in een mum van tijd omtoveren van een schrijfbord tot een rekenbord enz. Kortom, u hebt niet alleen controle over wat de leerling het best kan leren, u hebt ook meer controle over wat de beste vorm is waarop de leerling het kan leren (lezen, luisteren, zien, doen of alle mogelijke combinaties hiervan).
Een voorbeeld: stel dat u de kinderen wilt leren hoe de wereld in het zonnestelsel functioneert, hoe de zon, aarde en maan met elkaar samenhangen. U kunt dit het best laten zien. Dat deed u waarschijnlijk al met een globe en een lamp. Nu kunt u talloze filmpjes en bewegende beelden van internet downloaden om ze op het schoolbord aan de leerlingen te laten zien; u kunt aan de hand van webcams aan de andere kant van de wereld laten zien dat het daar nog geen of alweer nacht is; u kunt zelfs het digitale schoolbord omtoveren tot een virtuele zonnestelselsimulator (zie http://www.digitaalschoolbordonderwijs.nl).
Bruikbare materialen
Het opnieuw inrichten en ontwikkelen van lessen en materialen is erg leuk en inspirerend om te doen. Helaas ontbreekt vaak de tijd om hiermee aan de slag te gaan. Het internet biedt hierbij ook uitkomst: steeds meer docenten en scholen delen hun materialen en lessen via dat medium. Zo ook voor gebruik met het digitale schoolbord. Via de links aan het einde van dit artikel wijzen we u de weg. Ook de educatieve uitgeverijen zien de mogelijkheden van het digitale schoolbord. Zij zijn druk bezig met het ontwikkelen van lesmateriaal dat gebruikt kan worden in combinatie met de bestaande lesmethodes. U kunt zo uw bestaande manier van werken op een relatief makkelijke manier uitbreiden en interessanter maken. Ook hiervan zijn op het internet al demo’s te vinden.
Wat zijn beperkingen en voorwaarden van een digitaal schoolbord?
Zoals al gezegd: alleen een digitaal schoolbord aanschaffen is niet genoeg! Wat de beperkingen zijn, hangt uiteraard af van de situatie van de school.
Veel leerkrachten zullen ICT-vaardigheden moeten bijleren om het digitale schoolbord te kunnen gebruiken. Maar met een aantal snel geleerde vaardigheden komt u al een heel eind. Dit hoeft uiteraard geen beperking te zijn. Misschien is het digitale schoolbord wel de aanleiding om hier eindelijk wat tijd in te investeren. Het is wellicht handig om een enthousiasteling uit uw team alvast een les te laten ontwikkelen, of een inspirerende voorbeeldles van internet te downloaden. Zo ziet iedereen meteen de mogelijkheden. Dit zal de overige teamleden inspireren om er iets mee te willen doen en dus wat bij te leren.
Digitale schoolborden zijn een grote investering. ICT in de klas is dus niet alleen afhankelijk van de wil van de leerkracht en de schoolleiding, maar vooral ook van de financiële mogelijkheden: het kost geld. Maar als ze goed gebruikt worden, zullen ze waarschijnlijk wel de investering waard zijn. Bovendien zijn er ook al leasemogelijkheden en misschien vindt u nog andere mogelijkheden om een digitaal schoolbord te financieren. Denk hierbij bv. aan sponsoring. Ook zou u klein kunnen beginnen, door bv. een eerste aanschaf voor de mediatheek. Maar een echte integratie in bestaande lessen wordt daardoor wel bemoeilijkt, omdat het schoolbord niet in de klas staat en dus niet op elk willekeurig moment beschikbaar is. Wel is het een goede manier om er kennis mee te maken en het langzaamaan vaker te gaan gebruiken.
Een digitaal schoolbord kost investeringen qua lesvoorbereiding. Een goede interactieve les is voor velen iets nieuws. Het kost wat tijd om hieraan te wennen en de mogelijkheden te zien en te gebruiken. Ook moet er dan nog bruikbaar materiaal verzameld worden. Maar het is leuk en inspirerend, en – net als het in gebruik nemen van een nieuwe methode – het loont en u verdient de investering waarschijnlijk ruimschoots terug. Bovendien hoeft u dit niet alleen te doen, want op internet wordt al heel veel aangeboden en uitgewisseld! Ook de educatieve uitgevers bieden steeds meer materiaal bij hun lesmethodes aan.
Links
Een kleine selectie uit wat internet te bieden heeft aan voorbeelden, informatie en lesmaterialen met betrekking tot het digitale schoolbord:
Informatie en voorbeelden
Website over digitaalschoolbordonderwijs van Kennisnet.
Digitale schoolborden – geen krijgt meer aan je vingers bij ICT op school.
Voorbeeldlesmateriaal
Digitaal schoolbord van Uitgeverij Malmberg.
Digibord op school van The Activ Board People.
Digitale schoolborden - Geen krijt meer aan je vingers! van ICT op school.
Het forum Digitale schoolborden in groep 1 en 2 op de Scholenlijst-mailinglist.

Planning komende tijd

Concrete planning

Week 45+46 contact opnemen met scholen zodat ik langs kan komen om te kijken in de klas waar gewerkt wordt met het digitale schoolbord. / Duidelijk noteren wat de verschillen zijn tussen de borden

Week 46+47 hopelijk kunnen plannen van bezoeken aan scholen. Op zoek naar manieren voor het maken van een database voor materialen die je vaker wilt gebruiken en wilt delen met collega’s

Week 48 Richten op verschillen tussen Jenaplan scholen en regulier onderwijs

Week 49 Bezoek scholen? (De Veste Enkhuizen combi groep 7/8) En verslag doen van de bezoeken.

Week 50 Bezoek scholen? (De Rank Zwaag?) interactieve les. En verslag doen van de bezoeken.

Week 51 Bezoek scholen? Uitproberen interactieve les in de klas. En verslag doen van de bezoeken.

Onderzoek inzet digiborden

http://onderwijsmaakjesamen.nl/bijlagen/benchmark.pdf

Verslag SMART board test ochtend ;)

3 oktober ben ik aan het experimenteren geslagen met het digitale schoolbord op de IPABO. Ik mocht van Stefan de boel zelf aansluiten, op zich ging me dit beter af dan ik had gedacht. Eigenlijk was het vrij logisch allemaal.

Hierna kreeg ik de software die op de computer geïnstalleerd moest worden en ben ik daarna lekker aan de gang gegaan met het bord.

Handige sites die ik tegenkwam tijdens het zoeken naar een goede handleiding (de sites gaan over hele andere dingen maar zijn goed bruikbaar)

Scriptie over digitale schoolborden
Digitaal schoolbord web-log
Alles over SMART borden
Scriptie SMARTboard in het onderwijs

Wat me opviel tijdens het gebruik van het bord was dat in het begin als ik ergens met mijn vinger op wilde klikken dat het niet precies daar klikte maar net erboven of eronder. Dit kwam doordat ik het bord nog niet goed genoeg had gefixeerd. Hierna was het al iets beter. Ook moest ik erg wennen aan het licht van de beamer. Je moet goed nadenken over waar je moet gaan staan.

Eigenlijk is er één hoofdprogramma voor het digitale schoolbord. Dat is 'Notebook' dit is eigenlijk een soort electronisch aantekeningen boek. Hier kun je eigenlijk heel veel kanten mee op voor je lessen. Je kunt van alles zelf ontwerpen, tijdens je les bijlages erbij pakken die aan de zijkant als tabblad zichtbaar zijn en natuurlijk kun je de les ondersteunen met filmpjes e.d. Met Notebook kun je bijvoorbeeld ook een sjabloon/layout ontwerpen voor bijvoorbeeld de weektaak.

Op internet vond ik een aantal leuke interactieve lessen. Er is echt een heleboel te vinden en ik heb het idee dat dit wel een probleem kan zijn binnen een school. Iedereen maakt, vind en gebruikt allerlei handige filmpjes. Dit is meestal voor de leerkracht individueel, dit is natuurlijk zonde. Er bestaan heel veel sites waar van alles te vinden is maar ik denk dat je als school/bouw ook wel een manier kunt vinden zodat alle filmpjes etc. voor iedereen binnen de school of bouw beschikbaar zijn.

Op het SMARTboard is wel een soort van archief te vinden met beeldmateriaal etc. Het is wel raadzaam om goede trefwoorden te gebruiken of omschrijvingen. Anders is het later niet meer terug te vinden. Het viel me op dat de namen van de plaatjes en het beeldmateriaal allemaal in het Engels is. Dit beeldmateriaal is alleen voor de docent zichtbaar waarvan het bord is.

Er is ook een SMART recorder beschikbaar. Hiermee kun je dingen opnemen die je met het bord doet. Op die manier is de les die je gegeven hebt vastgelegd en kun je hem eventueel nog een keer afspelen mocht dit nodig zijn voor bijvoorbeeld iemand die ziek geweest is. (hier een voorbeeld) Een nadeel kan volgens mij dan weer zijn dat als je al je lessen opneemt er heel veel grote bestanden opgeslagen zullen worden en het systeem misschien wel trager gaat worden

Dan is er een videoplayer, hetzelfde principe als het welbekende mediaplayer.

Ik heb voorafgaand aan deze ochtend een aantal vragen geformuleerd. Onder andere wilde ik weten wat kinderen met het smartboard kunnen doen. Je zou ze in groepjes een opdracht kunnen laten maken, een presentatie kan worden gemaakt. Ik denk (en heb het ook horen zeggen door de ICT leerkrachten) dat je als leerkracht op moet passen dat je niet weer terug gaat naar het klassikale lesgeven. Daar is namelijk een groot risico toe omdat je bijvoorbeeld filmpjes heel snel klassikaal laat zien.

Wat ik ook tegenkwam was het 'mindmappen' met de kinderen. Op het gewone schoolbord maakte ook ik wel eens een woordspin. Nu heb ik voorbeelden gezien op internet van geweldige woordspinnen maar dan op het digitale schoolbord. Het handige is dat je deze ook op kunt slaan en ten alle tijde weer tevoorschijn kunt halen! Download mindmapping.

Naast interactieve lessen vond ik ook webquests iets leuks wat je kunt gebruiken als je een digitaal schoolbord in de klas hebt. Dit zijn opdrachten die op het internet uitgevoerd moeten worden. Er staan meestal ook bronnen bij vermeld waar de kinderen hun informatie vandaan moeten halen. Een leuke aanvulling op de 'gewone' lessen.

Wat ik tot nu toe kan met het digitale bord in het Jenaplan onderwijs is het volgende

• Vooral inzetten bij wereldoriëntatie (filmpjes als ondersteunend visueel materiaal)


• Weekplan/Dagplan erop maken met een standaard sjabloon


• Blokuren zelfstandig werken (ook opdrachten laten doen met het digitale schoolbord)


• Aan het begin van het thema 'mindmappen' met de kinderen

Wat ik me nu afvraag is of een digitaal schoolbord niet een afleidende factor is in de klas. Hier wil ik wat meer informatie over vinden.

SMART board handleiding

Via de blog van Suzanne (die ook bezig is met een onderzoek gericht op het SMART board) kwam ik op een site waar handleidingen in PDF bestandjes staan. Heel handig als je aan de slag gaat met een SMART board.

Handleidingen SMART board

Nadat ik de handleidingen eens goed bekeken en gelezen heb is het me toch tegengevallen wat ik hieraan gehad heb. De handleidingen waren heel simpel en handig alleen vond ik niet dat ik echt wat leerde.

Oefenen met een SMARTboard

Morgen is het zover, dan ga ik eens even lekker experimenteren met het SMARTbord op de IPABO. Er zijn natuurlijk een heleboel dingen die ik nog wil weten over het gebruik van het bord omdat ik nog helemaal geen ervaring hiermee heb.

• Welke werkvormen/lessen zijn mogelijk met het SMARTbord?


• Welke vaste items bestaan er?


• Wat kunnen kinderen zelf met een SMARTbord?


• Welke programma's zijn er te vinden? (tekenprogramma etc.)

Hierboven staan een aantal vragen waar ik morgen antwoord op wil proberen te krijgen. Ik denk dat er als ik bezig ben vanzelf meer vragen in me opkomen.